10 اصل کلی نگارش قرارداد

قرارداد، همان توافق میان دو یا چند طرف است که لازم است برای نگارش آن یک‌سری اصول اولیه را رعایت کرد. در هر قرارداد باید نکات مهمی را در نظر گرفته و به آن‌ها اشاره نمود. در این درسنامه 10 اصل اساسی نگارش هر قرارداد را بررسی خواهیم کرد.

محتوای این درسنامه

انتخاب عنوان مناسب برای قرارداد

طرفین، عنوان قرارداد را باتوجه به هدف و قصد اصلی از انعقاد قرارداد انتخاب می‌کنند. برای مثال، اگر شخصی بخواهد برای مدت معین، در مقابل پرداخت مبلغ معین، در خانه شخص دیگری سکونت داشته باشد، از قراردادی با عنوان اجاره استفاده می‌کند. بنابراین، انتخاب عنوان صحیح برای توصیف توافق طرفین، یکی از گام‌های اولیه برای نگارش یک قرارداد است.

ذکر مشخصات طرفین قرارداد

لازم است طرفین قرارداد به‌درستی معرفی شوند. برای معرفی طرفین قرارداد، ذکر نام و نام خانوادگی آن‌ها، شماره ملی، شماره شناسنامه، تاریخ تولد، نشانی و کدپستی اقامتگاه، و نیز شماره تلفن آن‌ها ضروری است. همچنین، برای معرفی اشخاص حقوقی لازم است عنوان ثبتی کامل شرکت یا موسسه طرف قرارداد، شماره ثبت، شناسه ملی، نشانی و کدپستی اقامتگاه، شماره تلفن و اسامی نماینده‌های صاحب امضای آن طرف به‌ همراه شماره ملی آن نماینده‌ها، ذکر شود.

بیان موضوع قرارداد

قراردادها برای هدفی خاص منعقد می‌شوند. در واقع، موضوع قرارداد بیانگر علت اصلی انعقاد قرارداد میان دو یا چند طرف است. مثلا موضوع یک قرارداد تهیه نرم‌افزاری کاربردی برای یک کسب‌وکار آنلاین، «طراحی و تولید نرم‌افزار تلفن همراه اندروید توسط مجری مطابق با ویژگی‌ها و اوصاف پیوست به قرارداد در مقابل پرداخت مبلغ قرارداد توسط کارفرما» است. دراصل، در این قسمت، طرفین به‌صورت دقیق آنچه را از یکدیگر در قرارداد می‌خواهند، بیان می‌کنند.

تعیین مبلغ قرارداد

هنگامی‌ که یک طرف کاری را برای دیگری انجام می‌دهد، مالی را به او منتقل می‌کند یا خدماتی را ارائه می‌کند، این عمل در مقابل دریافت مبلغی صورت می‌گیرد. البته، همه قراردادها لزوما قراردادهای مبلغ‌دار نیستند و ممکن است برخی از قراردادها رایگان باشد: مانند آنکه شخصی به رایگان مال خودش را به دیگری می‌بخشد. اما موضوع بحث ما، قراردادهای معوض (دارای مبلغ) هستند که بابت کار، طرف مقابل مبلغی پرداخت می‌کند. لازم است مبلغ قرارداد مشخص باشد یا ضابطه تعیین مبلغ قرارداد (مانند 15 درصد از مبلغ فروش هر کتاب به‌صورت آنلاین) برای طرفین قطعی و معلوم باشد. همچنین، در این ماده طرفین درباره نحوه پرداخت مبلغ قرارداد هم با یکدیگر توافق می‌کنند.

مشخص کردن مدت قرارداد

برخی از قراردادها، از جنس قراردادهای مدت‌دار هستند؛ یعنی توافق طرفین برای یک مدت مشخص اعتبار دارد. مثلا در یک قرارداد بازاریابی، بازاریاب تعهد می‌کند تا برای مدت یک سال از تاریخ قرارداد، خدمات بازاریابی به تولیدکننده کالا ارائه کند. بنابراین، در تعهداتی که از جنس تعهدات مدت‌دار هستند، تعیین و بیان مدت قرارداد و زمان شروع و خاتمه قرارداد ضروری است.

ذکر تعهدات طرفین

هر طرف، برای اینکه موضوع قرارداد را انجام بدهد، یک‌سری تعهدات دارد. تعهدات طرفین در واقع همان انتظاراتی است که آن‌ها از یکدیگر دارند و در قالب شروط ضمن عقد، در قرارداد گنجانده می‌شوند. مثلا در یک قرارداد ارائه خدمات مشاوره کسب‌وکار، حفظ اطلاعات محرمانه طرف مقابل و یا عدم بهره‌برداری از اطلاعات مشتری تعهد مشاور است و در طرف مقابل، ارائه اطلاعات صحیح از کسب‌وکار به مشاور، تعهد مشتری محسوب می‌شود.

توافق بر ضمانت ‌اجراهای نقض قرارداد

در این قسمت، طرفین پیش‌بینی می‌کنند درصورتی‌که هرکدام از طرفین برخلاف توافق، عملی انجام دهد یا آنکه از انجام تعهدات خود سرباز زند و به اصل قرارداد یا شهرت تجاری طرف دیگر یا مواردی از این قبیل، آسیب وارد کند یا سبب بروز خسارت شود، با طرفی که چنین اعمالی انجام داده ‌است، چه برخورد قانونی‌ای صورت گیرد. مثلا، در قرارداد اعطای وام، اگر شخص وام‌دهنده، در مهلت معین، مبلغ وام را به بانک بازنگرداند، ممکن است موظف باشد تا به‌ازای هر روز تاخیری که در بازپرداخت مبلغ وام دارد، خسارت تاخیر در تادیه به نرخ شاخص رسمی بانک مرکزی پرداخت کند. بهتر است تعهدات اساسی قرارداد، به‌واسطه یک ضمانت ‌اجرا حمایت شوند.

شرایط خاتمه قرارداد

گاهی اوقات طرفین توافق می‌کنند که هرکدام از آن‌ها تحت شرایط خاصی، بتواند قرارداد را فسخ کند. گاهی نیز طرفین توافق می‌کنند که هیچ‌کدام از آن‌ها حق فسخ قرارداد را نداشته باشد. بااین‌همه، فسخ قرارداد سازوکاری دارد که طرفین درباره آن با یکدیگر توافق می‌کنند.

توافق درباره مرجع حل‌وفصل اختلافات

در این ماده، طرفین توافق می‌کنند که اختلافات میان خود را درباره قرارداد به چه ترتیبی حل‌وفصل کنند. گاهی اوقات آن‌ها اختلافات را به یک مرجع داوری می‌سپارند، گاهی اوقات موضوع را به حکمیت و میانجی‌گری یک شخص ثالث واگذار می‌کنند و گاهی نیز حل‌وفصل تمام اختلافات را در صلاحیت مراجع قضایی قرار می‌دهند. درصورتی‌که طرفین درباره نحوه حل‌وفصل اختلافات توافق خاصی نداشته باشند، موضوع در صلاحیت محاکم قضایی است.

بیان نسخه‌های قرارداد

در این ماده، به‌عنوان آخرین ماده هر قرارداد، تعداد نسخه‌های قرارداد و مواد و تبصره‌های آن ذکر می‌شود. همچنین، بهتر است تاریخی که طرفین، در آن تاریخ قرارداد را امضا کردند، نیز ذکر شود.

در این درسنامه به 10 اصل اساسی نگارش قرارداد اشاره شد، علاوه بر موارد فوق، به نظر شما چه مواردی را می‌توان در نگارش یک قرارداد در نظر گرفت؟ نظراتتان را در کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید.